Biodiversiteit snakt naar daden na historisch akkoord

Ook Vlaanderen zal zeer ernstige inspanningen moeten leveren.

De biodiversiteitsconferentie COP15 bereikte  een historisch akkoord. Hier de hoofdlijnen van dit belangrijke akkoord.

Dit akkoord was dringend nodig want het gaat wereldwijd niet goed met de biodiversiteit. Meer dan een miljoen plant- en diersoorten is met uitsterven bedreigd en volgens wetenschappers stevenen we af op de zesde massale uitstervingsgolf in de geschiedenis van de planeet.

Nu is het aan de deelnemende landen om de ambities om te zetten in duidelijk beleid. Tegen de volgende biodiversiteitstop in 2024 moeten ze nationale biodiversiteitsstrategieën en actieplannen opstellen om de afspraken in concrete daden om te zetten.

Bovendien zullen de landen, net zoals bij het klimaatakkoord, om de twee jaar hun resultaten rapporteren en waar nodig bijkomende acties moeten ondernemen.

•             Ook België moet werk maken van een nationale biodiversiteitsstrategie die niet meer zo vrijblijvend zal zijn als vroeger. Dat zal voor ons land en in het bijzonder voor Vlaanderen nog enorme uitdagingen met zich meebrengen.

•             Vandaag behoort nog maar 12% van het Vlaamse grondgebied tot Natura 2000, het Europese netwerk van beschermde gebieden. Van de 46 habitattypes bevinden er zich nog maar drie in een gunstige staat van instandhouding.

•             Bijna een derde van de Vlaamse plant- en diersoorten staat op de rode lijst, dat wil zeggen dat ze met uitsterven bedreigd of kwetsbaar zijn.

•             Ruimtelijke versnippering, water- en luchtvervuiling en de gevolgen van klimaatverandering zijn de oorzaak. Maatregelen daartegen botsen nu al op weerstand.

Een van de hete hangijzers is de programmatische aanpassing stikstof (PAS) die als doel heeft de stikstofneerslag op de huidige natuurgebieden in te perken zodat die opnieuw kunnen herstellen. De PAS, die nog een gevolg is van de oude Europese habitatrichtlijn uit 1992, zorgde al voor veel opschudding in de landbouwsector en tot vandaag is nog altijd geen akkoord tussen de regeringspartijen bereikt.

 In juni, voorafgaand aan de biodiversiteitstop, had de Europese Commissie het voortouw genomen door een nieuwe natuurherstelwet voor te stellen. Ze wil daarmee extra maatregelen opleggen om de Europese gedegradeerde ecosystemen te herstellen.

Tijdens een interview met Apache zei Nick François, expert natuur- en biodiversiteitsbeleid van Boerenbond, dat volgens hem de natuurherstelwet niet toepasbaar is in dichtbevolkte gebieden zoals Vlaanderen. De landbouwgrond is er te duur en natuur en landbouw zijn er te sterk verweven, meent François. Hij vreest dat het draagvlak voor milieu en natuur bij de Vlaamse landbouwers helemaal zal wegebben als Europa de natuurherstelwet definitief zou goedkeuren.

 Zowat 37% van de Noordzee valt onder Europees gebied van Natura-2000, maar toch is de rijke biodiversiteit er amper beschermd omdat de wet Marien Milieu lange tijd niet in overeenstemming was met de Europese natuurregels. De wet is nog maar recent, na lang ijveren door de milieubeweging, aangepast waardoor nu pas de eerste stappen zijn gedaan naar een effectief natuurreservaat in de Noordzee.

Het nieuwe internationale akkoord focust niet alleen op de biodiversiteit in de 30% beschermde gebieden maar ook op de soorten en ecosystemen daarbuiten. Die mogen tegen 2030 geen negatieve impact meer ondervinden van de milieuverontreiniging. Dit betekent onder meer dat het verlies aan nutriënten zoals nitraat en fosfaat met de helft moet verminderen.

Minder mest dus, terwijl Vlaanderen nu al decennialang lang met zijn mestproblematiek worstelt. Na zes opeenvolgende mestactieplannen slaagt het er nog steeds niet in om voldoende resultaten te boeken. In november veegde de agrovoedingsketen een eerste tekstvoorstel voor een zevende mestactieplan resoluut van tafel. De Europese Commissie plant alvast een “geïntegreerd nutriëntenmanagement actieplan” tegen maart 2023.

Tegen 2030 moet het risico van pesticiden met minstens 50% verminderen.

Ook dit doel maakte deel uit van Europese ambities, namelijk via de Europese Green Deal van 2020 en de daaruit volgende farm-to-forkstrategie. In oktober stelden vijf milieuorganisaties de Vlaamse Regering in gebreke omdat de Vlaamse reglementering al meer dan tien jaar de oude Europese habitat- en pesticidenrichtlijnen schendt. De organisaties willen dat Vlaanderen dringend werk maakt van omvangrijke pesticidenvrije bufferzones rond onder meer natuur- en waterwingebieden.

Het akkoord van Kunming-Montreal bevat verder nog doelen tegen onder meer plastic afval en voedselverliezen.

Ook de verspreiding van invasieve uitheemse soorten moet worden aangepakt. Dat zijn soorten die zich buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied bevinden en daardoor schade aanrichten aan de lokale biodiversiteit.

 In het totaal bevat het akkoord 23 concrete doelen. Het wil verder komaf maken met subsidies die schadelijk zijn voor de natuur: jaarlijks moet 500 miljard dollar “beter worden besteed”. Dat is nog altijd veel te weinig want volgens experten zouden regeringen jaarlijks minstens 1,8 biljoen dollar of 2% van het wereldwijde bruto nationaal product besteden aan schadelijke subsidies.

 Daartegenover staat dat landen samen 200 miljard dollar per jaar aan biodiversiteit moeten besteden. Rijke landen zijn overeengekomen om tegen 2030 jaarlijks 30 miljard dollar uit te trekken om de lage-inkomenslanden te ondersteunen bij de bescherming van de biodiversiteit op hun gebied. Dit alles is minder dan de minstens 700 miljard die nodig is. (Ter vergelijking: Qatar besteedde een slordige 300 miljard dollar om zich voor te bereiden op de aftrap van het wereldkampioenschap voetbal dat parallel met de biodiversiteits-top plaatsvond.)

Bron: https://www.apache.be/2022/12/20/biodiversiteit-snakt-naar-daden-na-historisch-akkoord (https://www.apache.be/)