Vlaanderen laat tonnen vruchtbare bodem wegspoelen
Watererosie
Op Vlaamse akkers verdwijnt jaarlijks twee miljoen ton vruchtbare grond. De boosdoener: watererosie. Ondanks de bijkomende dreiging van de klimaatopwarming liet de uittredende Vlaamse Regering na om het beleid aan te scherpen. Door het felle boerenprotest lijkt de deur weer voor langere tijd op slot te gaan. Want als landbouwers niet meewillen, lukt het niet.
In een grondige evaluatie van het Vlaamse erosiebeleid concludeerde het Departement Omgeving in 2022 al dat er nog steeds te veel grond van de Vlaamse velden spoelt en dat te veel van deze modder in dorpen, grachten en beken belandt. De stikstof en fosfaat die van de akkers afstroomt richt schade aan de nabijgelegen natuurgebieden. Bovendien slibben onze waterlopen niet alleen dicht, maar worden ze ook vervuild met pesticiden, wat onze drinkwatervoorziening in het gedrang kan brengen.
Hoewel de administratie rond erosie nauw samenwerkt met de wetenschappelijke wereld om alles in kaart te brengen, mist het beleid slagkracht. Het erosiebeleid heeft voor landbouwers namelijk een vrijwillige en verplichte component. Maar de meeste maatregelen zijn vrijwillig.
Na de evaluatie door haar administratie beloofde Vlaams omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA) om uiterlijk tegen januari 2023 een "juridisch kader" te scheppen om de "erosieproblemen structureel aan te pakken" en dat zo veel mogelijk aan de bron – lees: op het veld.
Bij het verstrijken van die deadline antwoordde minister Demir op een vraag van Groen-fractieleider Mieke Schauvliege dat er "een soort visienota" op komst was. Ze verwees ook naar de onderhandelingen over het nieuwe mestactieplan. Intussen weten we dat de onderhandelingen van het mestactieplan muurvast zitten en dat ook een strenger erosiebeleid voor de volgende regering zal zijn.
Door de vrijblijvendheid van de huidige maatregelen gebeurt er nog veel te weinig. Vlaanderen engageert zich om tegen 2030 een einde te maken aan de landdegradatie. Daar is een sterke ommezwaai in het beleid voor nodig.
Even leek het erop dat de Vlaamse Regering met de 'grote STROOMVERSNELLING' in 2022 echt werk zou maken van gezonde waterlopen. Erosiebeleid was zelfs een van de punten in de conceptnota. Maar wat een paradepaardje leek, is in deze regeerperiode een stille dood gestorven door interne onenigheid binnen de regering.
Het lijkt vreemd dat landbouwers hun bodem of natuurlijk kapitaal zomaar verloren laten gaan. Bij hevige bodemerosie spoelt ieder jaar een à twee millimeter leem weg. Een boer die op een leemlaag van twee meter dik zit, denkt dan: het zal mijn tijd nog wel meegaan. Maar als elke generatie zo redeneert, is die leem op termijn weg.
De milieubeweging krijgt het verwijt dat ze terug wil naar het landschap van de achttiende eeuw, met overal heggen en houtkanten. Dat is wishful thinking. Maar dan moeten we wel de beken beter en robuuster tegen erosie beschermen met brede buffers langs de oevers, waar houtkanten zowel de erosie als de watervervuiling met pesticiden en meststoffen kunnen neutraliseren."
