Vistrap Motmolen
Vissen nemen de trap
Dankzij de verbetering van de waterkwaliteit in de Vlaamse waterlopen, zijn de vispopulaties in Vlaanderen een gestaag toegenomen. Vaak kan deze toename echter niet worden doorgezet door onnatuurlijke hindernissen, zoals hier op de Demer in Bilzen. Waar vroeger het molenrad van de oude Motmolen stond, heeft de Demer een verval van ca. 120 cm, waardoor vissen onmogelijk stroomopwaarts kunnen zwemmen. De waterval blijft behouden. De restanten van het molengebouw zijn niet beschermd, maar de site valt binnen de periferie van de ankerplaats 'Landcommanderij Alden Biesen' en bijzondere specifieke erfgoedkenmerken van cultuur- en natuurhistorisch belang. Voor vissen vormde deze constructie een hindernis. Daarom werd in de gedempte, voormalige visvijver, een V-vormige meanderende beek uitgegraven tot aan de Nieuwzouw. Dit beekje stroomt vanaf de landcommanderij Alden Biesen door de vallei tot aan de Motmolen. Een honderd meter stroomopwaarts van de waterval is in de Demer het verdeelwerk geplaatst dat het water verdeeldt tussen de Demer en de vistrap.
In de Nieuwzouw zijn acht houten V-vormige cascades geplaatst die afgewerkt zijn met steenbestorting. Ieder bekken overbrugt een peilverschil van tien centimeter. Inclusief kan in totaal een hoogteverschil van tachtig centimeter worden verwijderd. Door de stroming die ontstaat in de vispassage kunnen de vissen stroomopwaarts zwemmen naar hun paai-, opgroei-, voedsel- en overwinteringsgebieden. Dankzij de monitoring door de vissenwerkgroep van Likona weten we dat stromingsminnende soorten zoals bermpje, riviergrondel, driedoornige stekelbaars en paling reed gebruik maken van deze vistrap.
Tevens werd er een poel uitgegraven. Het is de voortplantingsplaats voor onze amfibieën (kikkers, padden en salamanders). Deze diertjes brengen een groot deel van het jaar op het land door, maar elk voorjaar zoeken ze waterplassen op om zich voort te planten. Vaak trekken ze naar dezelfde poel als waar ze geboren zijn. Straks zit dit poel vol leven - en daarvoor hoef je zelfs helemaal niets voor te doen -, wil er spontane dieren wonen en vestigen waterplanten zich na enkele jaren vanzelf. In en rond een poel bruist het van het leven en is het een ideale locatie voor natuurbeleving en -educatie.
Deze ingreep gebeurde door de provincie in nauw overleg met de natuurvereniging Orchis vzw, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen en het stadsbestuur van Bilzen.
